छत्रपती संभाजीनगरमध्ये भारतातील एकमेव पर्यटन जिल्हा असून तेथे दोन जागतिक वारसा स्मारके आहेत. शिवाय अशी आशा आहे की नजीकच्या भविष्यात आणखी दोन चांगल्या भर होतील. अजिंठा, एलोरा, दौलताबाद आणि बीबी का मकबरा या वारसा स्मारके वगळून हा जिल्हा ऐतिहासिकदृष्ट्या धार्मिक होता. म्हणूनच, भारताचे पर्यटन जिल्हा म्हणून हे नाव देण्यात आले आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील अनुभव लक्षात घेता पर्यटन आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात केंद्रीय मंत्री यांनी या जिल्ह्यातील प्रचंड पर्यटन क्षमतेची प्रशंसा केली आहे. (मयामी यू.एस.ए. प्रेस मेळावा.).
परदेशी पर्यटक मोठ्या संख्येने “ताज” आधीचे संगमरवरी स्वप्न पाहतात, भगवान बुध्दांच्या जगाचा अनुभव घेतात आणि एलोरा-अजिंठा आणि एलोरा यांच्या रंगांच्या शिल्पकलांशी बोलतात. ते पाहत असतात. या प्रदेशाच्या गेलेल्या दिवसाच्या विराट लेणींच्या गटापेक्षा पितळखोरा येथे प्राचीन काळातील सर्वात प्राचीन काळातील रॉक-कट-टेम्पल्स येथे मोठ्या संख्येने गुंफा आहेत. जाजला टेकड्या आणि छत्रपती संभाजीनगरच्या भव्य कवचमधल्या घटोतकच्या येथे मूर्तिमंत सौंदर्याचा अभाव आहे. शहर स्वतः परिघवर या गुहेतील मंदिराव्यतिरिक्त जिल्ह्याला इतर ऐतिहासिक वस्तूंची सुशोभित करण्यासारखी आहेत, जसे की, प्रबलस्थानाचे प्राचीन शहर पैठण प्रसिद्ध आहे पैठणी साडी, घर आणि संत एकनाथ करीता आणि प्रसिध्द पेशवे काळातील लाकूड-काम, इलोपुर येथील घृष्णेश्वराचे निवास हे सध्या भारतातील १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे आणि भोसलेच्या “गढी”, छत्रपतींचे हिंदू, हिंदवी राज्याचे शिल्पकार, देवगिरी-दौलताबाद येथील अभेद्य किल्ला, खुलताबाद येथील सूफीचे आसन, औरंगजेबचे रोझा त्याच्या जवळच्या नातेवाईक आणि उपदेशक, त्याखेरीज मोठ्या प्रमाणावर ऐतिहासिक मनोरे आणि आश्रयस्थान, कबर आणि मकबरा, हमामस आणि उद्याने, मंदिरे आणि मोनस्टोअर आहेत. त्यापैकी मुख्यत: बीबी-का-मकबरा, रबिया-उद बौरीची उर्फ दिलरेस-बानू-बेगम यांची कबर म्हणजेच मिनी ताज, सोनेरी-महल, हवेली पूर्वार्द्ध पंचायण, नवखंड महल, अहमदनगरचा निजामशहा मूर्तझा द्वितीय याचा मंत्री मलिक अंबर याने हे शहर वसवले त्यास मलिक अंबरने ह्या शहराचे नाव फतेहपूर ठेवले, औरंगजेबचा राजवाडा किले-आर्क आणि मुख्यतः औरंगजेब यांनी दख्खन मध्ये राहण्याच्या दरम्यान तटबंदीमध्ये ५२ दरवाजे व खिडक्या, पाणचक्की, जलमार्ग जो सूफी-संताने बांधला आहे ते जलशास्त्रातील चमत्कारिक पाय आहेत.
